ΔΙΚΑΙΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ: Σύμβαση αλληλόχρεου λογαριασμού - Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης


Το δικαστήριο ακύρωσε διαταγή πληρωμής που εκδόθηκε για το κατάλοιπο σύμβασης αλληλόχρεου λογαριασμού λόγω άκαιρης και καταχρηστικής καταγγελίας της σύμβασης από την τράπεζα.


Σύμφωνα με την απόφαση, κατά τη διάταξη του άρθρου 47 § 2 του ν.δ. 17.7/13.8.1923 «περί ειδικών διατάξεων επί ανωνύμων εταιριών», που εφαρμόζεται επί δανείου (πιστώσεως) επί ανοικτώ λογαριασμώ, το λογαριασμό αυτόν «κλείνει η πιστώτρια όταν θελήσει». Εξάλλου, κατά το άρθρο 112 § 2 ΕισΝΑΚ, «Ο   αλληλόχρεος λογαριασμός κλείνει περιοδικά κάθε εξάμηνο, εκτός αν συμφωνήθηκε διαφορετικά, όχι όμως και σε διαστήματα μικρότερα από  ένα τρίμηνο.  Κάθε ένα από τα μέρη μπορεί οποτεδήποτε με καταγγελία του να θεωρήσει ότι ο λογαριασμός έκλεισε οριστικά, οπότε ο δικαιούχος του καταλοίπου έχει δικαίωμα να το απαιτήσει αμέσως». Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται ότι, επί πιστώσεως που χορηγείται από ανώνυμη τραπεζική εταιρεία με ανοικτό (αλληλόχρεο) λογαριασμό, μπορεί να συμφωνηθεί μεταξύ πιστώτριας και πιστούχου ότι η πιστώτρια μπορεί να κλείνει το λογαριασμό οποτεδήποτε και να αξιώνει την πληρωμή του καταλοίπου, μάλιστα δε, ο νόμος παρέχει στην πιστώτρια ανώνυμη εταιρεία την ευχέρεια να κλείνει το λογαριασμό οποτεδήποτε θελήσει, ακόμη και στην περίπτωση που δεν υπάρχει σχετική συμφωνία με τον πιστούχο, οπότε η  συμπεριφορά της αυτή  ελέγχεται πλέον  μέσω της διατάξεως του άρθρου 281 ΑΚ, διότι η άσκηση του δικαιώματος απαγορεύεται, αν υπερβαίνει προφανώς τα όρια που επιβάλλουν η καλή πίστη ή τα χρηστά ήθη ή ο κοινωνικός ή οικονομικός σκοπός του  δικαιώματος. Προφανής υπέρβαση των ορίων που επιβάλλει η καλή πίστη και ο οικονομικός και κοινωνικός σκοπός του δικαιώματος, κατά την έννοια της ως άνω διατάξεως, υπάρχει και στην περίπτωση κατά την οποία η πιστοδότρια τράπεζα ασκεί το συμβατικό της δικαίωμα να κλείσει οποτεδήποτε τον ανοιγέντα αλληλόχρεο λογαριασμό, κατά την κρίση της, όταν χωρίς ίδιον αυτής συμφέρον επιχειρεί τούτο, ενώ, η συνεπεία του κλεισίματος του λογαριασμού επερχόμενη ζημία στον πιστούχο είναι ιδιαιτέρως σημαντική. Επίσης, προφανής υπέρβαση των αρχών της καλής πίστης, των χρηστών ηθών και του κοινωνικοοικονομικού σκοπού του δικαιώματος υπάρχει και όταν η συμπεριφορά του δανειστή που προηγήθηκε της  άσκησης  του δικαιώματός του, σε συνδυασμό με την πραγματική κατάσταση που διαμορφώθηκε στο μεσοδιάστημα, δημιούργησαν στον οφειλέτη την εύλογη πεποίθηση ότι ο δανειστής δεν θα ασκούσε το δικαίωμά του στο χρόνο που το άσκησε, με αποτέλεσμα η πρόωρη άσκησή του να προκαλεί  επαχθείς συνέπειες στον οφειλέτη και να εμφανίζεται έτσι αδικαιολόγητη και  καταχρηστική. Ειδικότερα, οι Τράπεζες, ως  χρηματοδοτικοί  οργανισμοί που ασκούν αποφασιστική επίδραση στην ανάπτυξη και στη λειτουργία των χρηματοδοτούμενων απ' αυτές επιχειρήσεων, έχουν αυξημένη ευθύνη κατά την άσκηση του χρηματοδοτικού τους έργου και οφείλουν να μεριμνούν για τα συμφέροντα των επιχειρήσεων που χρηματοδοτούν, αφού από τη φύση της η πιστωτική σχέση, ως διαρκής έννομη σχέση ιδιαίτερης εμπιστοσύνης μεταξύ των συμβαλλομένων, επιβάλλει την υποχρέωση πίστης και προστασίας από την πλευρά  των  τραπεζών των συμφερόντων των πελατών τους,  ώστε   να αποφεύγονται υπέρμετρα επαχθείς γι' αυτούς συνέπειες. Έτσι, σε περίπτωση δυσχέρειας εκπληρώσεως της παροχής, λόγω οικονομικής αδυναμίας του οφειλέτη που υπερβαίνει τα όρια της αντοχής αυτού, η καλόπιστη εκπλήρωση αυτής (παροχής) επιβάλει στον δανειστή την υποχρέωση να ανεχθεί απόκλιση από τα συμφωνηθέντα και εύλογη καθυστέρηση, κυρίως δε όταν πρόκειται για προσωρινή αδυναμία και η αξίωση εκτέλεσης της παροχής επιφέρει την πλήρη οικονομική  καταστροφή  του  οφειλέτη. Ειδικότερα, δε, στο πλαίσιο της σχέσεως εμπιστοσύνης μεταξύ Τράπεζας και πιστούχου-πελάτη, η ανωτέρω υποχρέωση αυτής να μην εκθέτει, χωρίς σοβαρό  λόγο, σε κίνδυνο τα συμφέροντα του τελευταίου, βρίσκει εφαρμογή στην περίπτωση της άκαιρης και καταχρηστικής καταγγελίας της πιστωτικής σχέσεως (ΑΚ 281), η οποία υφίσταται όταν ο πιστούχος βρίσκεται σε άμεση εξάρτηση από την Τράπεζα και η τελευταία ανέχθηκε συγκεκριμένη συμπεριφορά τούτου ή όταν το κλείσιμο του λογαριασμού γίνεται χωρίς συμφέρον της Τράπεζας και με σημαντική ζημία για τον δανειοδοτούμενο  πελάτη  της.

Pages